Door Theo Besteman, Telegraaf, 10 jul. 2024

GEERTRUIDENBERG – Met stook van biomassa, waaronder houtkap, wordt de helft van alle ’groene’ energie in Nederland opgewekt. Weinig energiebronnen zijn zo omstreden. Het kabinet stopt subsidie op nieuwe biomassa-stook, maar energiebedrijven zeggen nog niet zonder te kunnen. Producent RWE nodigde na jaren strijd Comité Schone Lucht uit voor wat een pittig gesprek werd.

Binnen bij de RWE-centrale in Geertruidenberg, in de volksmond ’de Amer’ die biomassa als geperste houtpellets verstookt, komen beide partijen snel ter zake.

Fenna Swart van Comité Schone Lucht noemt het ’fijn dat we elkaar niet met voors en tegens blijven bevechten’. De houtstook is milieuvervuilend, ongezond en tast de biodiversiteit aan. Directeur Taco Douma zegt graag voorbij het zwart-witdenken te geraken. „Ook wij zijn voor biodiversiteit, met de gecontroleerde houtstook voldoen we aan alle regels. En het is nodig.”

’Houtige’ biomassa, die als versnipperd hout de energiecentrale in gaat, heeft echter tegenwind. Vorig jaar zomer beperkte het kabinet subsidie voor nieuwe biomassa na maatschappelijke en politieke druk.

Jetten beperkt

Net voordat Swart en Douma beginnen, meldt demissionair minister Jetten ook geen subsidie meer te verstreken aan omgebouwde kolencentrales die biomassa verbranden. Het kabinet steekt nog wel geld in biomassacentrales die op kleinere schaal hun CO2-uitstoot afvangen en ondergronds opslaan, de zogenaamde Beccs-technologie.

Een overwinning, vindt Swart. RWE is er ook ’blij’ mee, zegt Douma. Het concern hoopt met Beccs voor twee centrales 11 tot 14 miljoen ton CO2 per jaar te kunnen afvangen en opslaan om zo aan klimaatafspraken te voldoen.

Het telt voor de CO2-opvang ook de natuurlijke absorptie door bomen mee. „Dat moeten we volgens internationale afspraken. Als je meer aanplant dan weghaalt en CO2 opslaat, heb je zelfs negatieve CO2. Jetten zegt voor het eerst dat negatieve emissies noodzakelijk zijn.” Negatieve emissies is boekhoudkunde en een fabel, zegt Swart. „Maar de VN zegt het ook”, reageert Douma.

Die bomen doen er vijftig tot honderd jaar over om te groeien, stelt Swart. De kap voor 3,5 miljoen ton per jaar gebeurt in enkele minuten. „Productie voor biomassa stoot meer CO2 uit dan kolen en gas.”

Eigen vlees keuren?

In de 31 jaar oude Amer gaat restwarmte naar de kassen in Geertruidenberg en woonwijken van Breda en Tilburg. Vanaf 2025 gaan we dat vanwege het verbod op kolen doen met 100% biomassa.

Douma: „We ontwikkelen daarnaast nieuwe technologie. Maar op dit moment is houtige biomassa nodig. Er zijn altijd dagen dat er niet genoeg wind of zon is om aan de vraag naar elektriciteit te voldoen. We kunnen nu niet zonder.”

Swart: „Maar het is onduidelijk wat RWE verstookt. RWE weigert al tien jaar openbaar te maken waar hun hout vandaan komt.”

Douma: „Het hout komt uit de Baltische staten en de Verenigde Staten. Dat is gecertificeerd hout. Daar doen we vanwege de concurrentie geen extra mededelingen over.”

Swart: „Maar controle op waar het vandaan komt, gebeurt door de sector zelf. De bosbouw heeft zijn eigen inspectie. Het is de slager die zijn eigen vlees keurt.”

’Onafhankelijk getoetst’

Douma: „Er zijn meerdere keuringsinstanties, met in veel landen verschillende eisen. Maar in Nederland heb je een onafhankelijke strenge toetsing volgens harde duurzaamheidscriteria. Bedrijven controleren hier niets zelf.”

RWE Group, die vorig jaar op €38,4 miljard omzet €2,7 miljard winst boekte, krijgt in Nederland tot €2,5 miljard subsidie voor het verstoken van biomassa. „Voorwaarde is dat álle biomassa die we gebruiken aan wettelijke eisen voor duurzaamheid moet voldoen. Dat wordt jaarlijks gecontroleerd”, zegt Douma, een aan de TU Delft opgeleide ingenieur die bijna tien jaar centrales van RWE in Nederland leidt.

Uit het laatste jaarrapport van de toezichthouder, de Nederlandse emissieautoriteit (NEA), blijkt dat RWE aan de Nederlandse eisen voldoet.

„Maar NEA staat op afstand, het is geen direct betrokkene. Er is daar veel minder expertise, de bedoelde controle is destijds door een stagiaire uitgevoerd”, zegt Swart, gepromoveerd onderwijskundige en voorzitter van Comité Schone Lucht dat zij in 2018 oprichtte.

’Kaalkap’

Douma: „Wij volgen de criteria die in 2006 samen met milieuorganisaties zijn afgesproken, waarin biomassa tot ver na 2030 een belangrijke rol zou spelen, die afspraken zijn achteraf ook nog eens getoetst…”

Swart: „ …maar alle milieuorganisaties zoals Greenpeace zijn eruit gestapt. Omdat de duurzaamheid niet is geborgd nadat onderzoeksbureau Somo kaalkap constateerde. De criteria zijn niet goed. De eisen worden niet nageleefd. Ook het Planbureau voor de Leefomgeving heeft daarom nu twijfels. De Europese koepel van wetenschap stelt dat de duurzaamheidseisen niet deugen.”

Douma: „De toezichthouder heeft onafhankelijk vastgesteld dat er in andere landen misschien wel zaken spelen die niet volgens Nederlandse criteria mogen. Maar over de naar Nederland getransporteerde biomassa kon Nea de verwijten niet vaststellen. Er zijn rechtszaken geweest, ook de rechter zegt dat we aan de duurzaamheidseisen voldoen. Die rechter mag je toch als onafhankelijk zien. Het is niet kies wat Greenpeace en anderen deden. Ik snap dat je ideeën over biomassa kunnen wijzigen, zoals dat over kernenergie is gebeurd. Wij zijn aandeelhouder in de Borssele-centrale. Maar dan eenzijdig uit de afspraken stappen … Wij staan nog voor die afspraken. Er is nauwelijks een product dat zo streng gereguleerd is als biomassa.”

Houtpellets

Onderdeel van de afspraken was dat de Amercentrale 7 en 8 zouden sluiten, in de kolencentrales kon biomassa aangevuld worden met wind op zee. Cruciaal is ook, zegt Swart, dat RWE gebruik maakt van houtpellets uit landen waar grote hoeveelheden bossen worden gekapt. „Ontbossing aangejaagd door €28 miljarden aan subsidies uit Brussel.”

Douma: „Er is geen sprake van kaalkap, dat is gewoon onjuist. Als dat zo was, dan stond er geen boom meer. Als je elk jaar 3% weghaalt, blijft 97% over en dat groeit door, dertig keer zoveel. En voor wat wordt weggehaald kent Nederland een herplantingseis. Er gaat ook veel meer hout in open haarden en houtkachels in Oost-Europa dan in biomassa. Alle onderzoeken tonen dat de laatste 25 jaar de hoeveelheid bos alleen maar is toegenomen. Dat is een feit.”

Swart: „Maar dat is geen natuurbos. Commerciële bossen komen ervoor in de plaats, het zijn nepbossen. De kap is een complete industrie geworden. De biodiversiteit holt achteruit, er leven geen vleermuizen en eekhoorns meer. Het is kortetermijndenken, je moet geen natuurlijke bronnen verbranden. Zet die subsidie productiever in.”

Méér natuur

Douma: „De biodiversiteit wordt gecontroleerd. Ik ben er geweest om mezelf in de spiegel te kunnen aankijken. Bosbouw doen ze in de Baltische staten al honderden jaren. Studies tonen dat de hoeveelheid bossen toéneemt. Sinds eind jaren 90 doen we aan biomassa, dat is maar relatief heel weinig op het totaal. In de VS zijn katoenplantages van vroeger vervangen door bos. Zijn die mooi? Nee. Dat zijn productiebossen voor woningen en papier. Boseigenaren zijn blij als we al het grut en de struiken er tussen weghalen. Zitten die bossen vol struiken, dan komen er geen reeën meer en is er een veel groter risico op bosbranden.”

Als RWE stopt met biomassa, wat moet er dan in de ovens? Swart: „Allereerst kun je veel meer op energie besparen. Dus meer investeren in onderzoek en onderwijs, voorkennis en bewustwording over energiebesparing. En belasting teruggeven aan de samenleving om de burger te helpen en te faciliteren mee te doen. Daarnaast moet je in plaats van biomassa gas gebruiken als transitiebrandstof, dat is beschikbaar en schoner.”

Douma: „Dat kan niet. Onze Eemshaven-centrale heeft geen gasaansluiting. Ook waterstoffabrieken zijn er nog niet. Met meer elektrische auto’s en stroomvraag heb je meer zon- en windenergie nodig. Daar investeren we als bedrijf veel in. De praktijk is toch dat duurzame elektriciteit in Europa voor 50% op biomassa is gebaseerd. Als zonne- en windenergie er niet zijn heb je biomassa nodig voor leveringszekerheid. En de wereld gaat niet minder maar meer elektriciteit verbruiken. De komende vijftien jaar heb je zeker nog biomassa en opslag van uitstoot voor negatieve emissies nodig.”

Te groot

Swart: „Het destijds goedgekeurde biomassa van de jaren 70 was kleinschalig bedoeld, maar dit is compleet uit zijn voegen gegroeid en extreem groot geworden: „Het was nooit de bedoeling dat biomassa de grootschaligheid van nu zou krijgen, waarbij je gekapte bossen met een schíp duizenden kilometers verderop verscheept en verbrandt.”

Douma: „De CO2-uitstoot van het schip per ton van de Savannah naar Rotterdam is gelijk aan de uitstoot van een vrachtwagen van Rotterdam naar Groningen. Dat kun je gewoon meten.”

Swart: „Het punt is dat dit meten dus niet gebeurt. De hele discussie gaat nu feitelijk tussen twee scholen: de klimaatschool met economie en bedrijfskundigen tegenover de natuurschool met ecologen. Die zouden onlosmakelijk met elkaar verbonden moeten zijn. De World Health Organisation heeft daarom vorige week aangegeven dat er gerede zorg is voor de volksgezondheid door onder meer energie-industrie, een verdienmodel waaraan ecologie ondergeschikt gemaakt is.”

Douma: „We hebben mensen in dienst die naar die aspecten kijken. Maar voor ons moeten de sommetjes kloppen, ook voor over vijf jaar, voor de leveringszekerheid en veiligheid. Is er minder productie dan vraag, dan gaan de lichten uit.”

Frans Timmermans

Het probleem zit in Brussel, zegt Swart. Frans Timmermans heeft als Eurocommissaris, ingefluisterd door Diederik Samson, de biomassa omarmd. „Maar die heeft er weinig kaas van gegeten”, oordeelt Swart. „Timmermans stelde dat biomassa bestaat uit takjes en twijgjes die van de boom vallen. Dat is schandalig. Bovendien, takjes en twijgjes dienen ook in het bos te blijven voor de biodiversiteit.”

Douma: „De Green Deal is goed gemaakt onder Eurocommissaris Timmermans. Persoonlijk vind ik het schandalig dat Timmermans, nu hij een andere politieke pet op heeft, bezwaren tegen biomassa heeft.”

Swart: „Het blijft zo dat biomassa bossen vernietigt en luchtverontreiniging veroorzaakt en dus negatief is voor klimaat en biodiversiteit .”

Douma: „Jullie weten, je kunt het terugvinden in onderzoek, dat grote installaties voor biomassa geen énkele rol spelen in de luchtkwaliteit. Geen enkele. Barbecues tijdens het EK Voetbal en de open haarden zorgen voor veel meer uitstoot.”

Ultrafijnstof

Swart: „Maar voor de uitstoot van ultrafijnstof heeft RWE geen filters. Dat is enorm schadelijk voor volksgezondheid.”

Douma: „We houden ons aan de Nederlands regelgeving voor luchtkwaliteit. Wij blijven binnen de normen.”

Swart: „Nederland loopt hiermee achter bij de onderzoeken van de World Health Organisation.”

RWE kan zich als beursgenoteerd bedrijf niet permitteren normen te overschrijden, zegt Douma, als de taxi voor Swart voorrijdt. Er komt een vervolggesprek. „Het zou zonde zijn als kennis niet gebruikt wordt”, zegt Swart. „Absoluut”, reageert Douma.

English translation

Woody biomass continues to be oppressed, but: ‘Our power stations cannot now do without it’

By Theo Besteman, Telegraaf, July 10. 2024

GEERTRUIDENBERG – Half of all ‘green’ energy in the Netherlands is generated by burning biomass, including logging. Few energy sources are so controversial. The government is ending subsidies for new biomass fuel, but energy companies say they cannot do without it yet. After years of struggle, producer RWE invited the Clean Air Committee for what became a tough conversation.

Inside the RWE power plant in Geertruidenberg, popularly known as ‘de Amer’, which burns biomass as pressed wood pellets, both parties quickly get to the point.

Fenna Swart of the Clean Air Committee calls it ‘nice that we don’t keep fighting each other with pros and cons’. Wood burning is environmentally polluting, unhealthy and affects biodiversity. Director Taco Douma says he would like to get beyond black-and-white thinking. “We are also in favor of biodiversity, with controlled wood burning we comply with all the rules. And it is necessary.”

However, ‘woody’ biomass, which goes into the power plant as shredded wood, is facing headwinds. Last summer, the government limited subsidies for new biomass after social and political pressure.

Jetten limits
Just before Swart and Douma start, outgoing minister Jetten also reports that no more subsidies will be given to converted coal-fired power stations that burn biomass. The government is still investing money in biomass power plants that capture their CO2 emissions on a smaller scale and store them underground, the so-called Beccs technology.

A victory, says Swart. RWE is also ‘happy’ with it, says Douma. With Beccs, the group hopes to be able to capture and store 11 to 14 million tons of CO2 per year for two power stations in order to comply with climate agreements.

Natural absorption by trees also counts for CO2 capture. “We have to do that according to international agreements. If you plant more than you remove and store CO2, you even have negative CO2. Jetten says for the first time that negative emissions are necessary.” Negative emissions are accounting science and a myth, says Swart. “But the UN also says it,” Douma responds.

Those trees take fifty to a hundred years to grow, says Swart. Burning of a tree takes place in a few minutes. “Biomass production emits more CO2 than coal and gas.”

To inspect your own meat?
In the 31-year-old Amer, residual heat goes to the greenhouses in Geertruidenberg and residential areas of Breda and Tilburg. From 2025, we will do this with 100% biomass due to the ban on coal.

Douma: “We also develop new technology. But right now, woody biomass is needed. There are always days when there is not enough wind or sun to meet the demand for electricity. We can’t do without it now.”

Swart: “But it is unclear what RWE is burning. RWE has for ten years refused to disclose where their wood comes from.”

Douma: “The wood comes from the Baltic states and the United States. That is certified wood. We will not make any additional announcements about this due to competition.”

Swart: “But checking where it comes from is done by the sector itself. The forestry has its own inspection. It is the butcher who inspects his own meat.”

‘Independently tested’
Douma: “There are several inspection bodies, with different requirements in many countries. But in the Netherlands you have an independent, strict assessment according to hard sustainability criteria. Companies do not check anything themselves here.”

RWE Group, which made a profit of €2.7 billion on €38.4 billion in turnover last year, will receive up to €2.5 billion in subsidies in the Netherlands for burning biomass. “The condition is that all biomass we use must meet legal requirements for sustainability. This is checked annually,” says Douma, an engineer trained at TU Delft who has managed RWE power stations in the Netherlands for almost ten years.

The latest annual report from the regulator, the Dutch Emissions Authority (NEA), shows that RWE meets the Dutch requirements.

“But NEA is at a distance, it is not directly involved. There is much less expertise there, the intended inspection was carried out by an intern at the time,” says Swart, a PhD educational expert and chair of the Clean Air Committee, which she founded in 2018.

‘Clearcuts’
Douma: “We follow the criteria agreed in 2006 together with environmental organizations, in which biomass would play an important role until well beyond 2030. These agreements have also been tested afterwards…”

Swart: “…but all environmental organizations such as Greenpeace have left. Because sustainability is not guaranteed after research agency Somo discovered clearcutting. The criteria are not good. The requirements are not being met. The Netherlands Environmental Assessment Agency (PBL) now also has doubts. The European umbrella organization of science states that the sustainability requirements are inadequate.”

Douma: “The regulator has independently established that there may be issues in other countries that are not allowed according to Dutch criteria. But Nea could not determine the accusations regarding the biomass transported to the Netherlands. There have been lawsuits, the judge also says that we meet the sustainability requirements. You can see that judge as independent. It is not right what Greenpeace and others did. I understand that your ideas about biomass can change, as happened about nuclear energy. We are a shareholder in the Borssele power station. But then unilaterally withdrawing from the agreements… We still stand by those agreements. There is hardly a product that is as strictly regulated as biomass.”

Wood pellets
Part of the agreements was that the Amer power stations 7 and 8 would close; biomass in the coal-fired power stations could be supplemented with offshore wind. It is also crucial, says Swart, that RWE uses wood pellets from countries where large amounts of forests are being cut down. “Deforestation fueled yearly by €28 billion in subsidies from Brussels.”

Douma: “There is no clear-cutting, that is simply incorrect. If that were the case, there would be no tree left. If you remove 3% every year, 97% remains and that continues to grow, thirty times as much. And the Netherlands has a replanting requirement for what is removed. There is also much more wood used in fireplaces and wood-burning stoves in Eastern Europe than in biomass. All studies show that the amount of forest has only increased over the last 25 years. That’s a fact.”

Swart: “But that is not a natural forest. Commercial forests take their place, they are fake forests. The clearing has become a complete industry. Biodiversity is declining, bats and squirrels no longer live. It’s short-term thinking, you shouldn’t burn natural resources. Use that subsidy more productively.”

More nature
Douma: “Biodiversity is controlled. I’ve been there so that I can ‘look at myself in the mirror’. They have been doing forestry in the Baltic states for hundreds of years. Studies show that the amount of forests is increasing. We have been using biomass since the late 1990s, which is relatively very little in the total. In the US, former cotton plantations have been replaced by forests. Are they beautiful? No. These are production forests for homes and paper. Forest owners are happy when we remove all the debris and shrubs from between them. If those forests are full of shrubs, deer will no longer come and there is a much greater risk of forest fires.”

If RWE stops using biomass, what will go into the ovens? Swart: “First of all, you can save a lot more on energy. So invest more in research and education, prior knowledge and awareness about energy savings. And returning taxes to society to help citizens and facilitate their participation. In addition, you should use gas as a transition fuel instead of biomass, which is available and cleaner.”

Douma: “That’s not possible. Our Eemshaven power station does not have a gas connection. There are also no hydrogen factories yet. With more electric cars and electricity demand, you need more solar and wind energy. As a company we invest a lot in this. In practice, sustainable electricity in Europe is 50% based on biomass. If solar and wind energy are not available, you need biomass for security of supply. And the world will not consume less but more electricity. You will certainly still need biomass and storage of emissions for negative emissions in the next fifteen years.”

Too big
Swart: “The biomass approved at the time in the 1990s was intended to be small-scale, but it has grown completely at the seams and has become extremely large: “It was never the intention that biomass would reach the large scale it is today, where felled forests are shipped thousands of miles away and burned.”

Douma: “The CO2 emissions of the ship per ton from the Savannah to Rotterdam are equal to the emissions of a truck from Rotterdam to Groningen. You can simply measure that.”

Swart: “The point is that this measurement does not happen. The entire discussion is now actually between two schools: the climate school with economics and business scientists versus the nature school with ecologists. These should be inextricably linked. The World Health Organization therefore indicated last week that there is reasonable concern for public health through, among other things, the energy industry, a revenue model to which ecology is subordinated.”

Douma: “We employ people who look at those aspects. But for us, the sums have to be correct, even in five years’ time, for security of supply and safety. If there is less production than demand, the lights go out.”

Frans Timmermans
The problem is in Brussels, says Swart. Frans Timmermans, as European Commissioner, has embraced biomass, prompted by Diederik Samson. “But he didn’t know much about it,” says Swart. “Timmermans stated that biomass consists of twigs that fall from the tree. That’s outrageous. Moreover, twigs should also remain in the forest for biodiversity.”

Douma: “The Green Deal has been well made under European Commissioner Timmermans. Personally, I find it scandalous that Timmermans, now that he is wearing a different political hat, has objections to biomass.”

Swart: “It remains the case that biomass destroys forests and causes air pollution and is therefore negative for the climate and biodiversity.”

Douma: “You know, you can find it in research, that large biomass installations do not play any role in air quality. Not a single one. Barbecues during the European Football Championship and fireplaces cause many more emissions.”

Ultrafine dust
Swart: “But RWE has no filters for ultrafine dust emissions. That is extremely harmful to public health.”

Douma: “We adhere to Dutch air quality regulations. We remain within the standards.”

Swart: “The Netherlands is lagging behind in the World Health Organization’s research.”

As a listed company, RWE cannot afford to exceed standards, says Douma, if the taxi drives in front of Swart. There will be a follow-up conversation. “It would be a shame if knowledge was not used,” says Swart. “Absolutely,” Douma responds.