Kaalkap en vleeshandel vieren hoogtij bij Staatsbosbeheer

Fenna Swart, 30 november 2024, Algemeen Dagblad

Er was de afgelopen week opnieuw veel commotie over de konikpaarden van Staatsbosbeheer die, ondanks herhaald en toenemend protest, van de Oostvaardersplassen naar Groningen werden verplaatst om vervolgens te eindigen in het slachthuis. Omdat dit niet de eerste keer is en het dus aannemelijk dat deze dieronterende taferelen zich opnieuw zullen voordoen is het van groot belang, volgens Fenna Swart van Comite Schone Lucht, dat de politiek ingrijpt om een ogenschijnlijk ‘op drift geraakte’ organisatie tot de orde te roepen met betrekking tot hun omgang met dier en natuur.

Als we aan natuur denken, dan zeggen veel mensen dat Nederland best groen is. Al snel fiets je vanuit stad of dorp door eindeloze polders. Natuur genoeg. Maar het is niet overal lente waar de zon schijnt. Ook in zomer, najaar en winter worden onze flora en fauna niet goed beschermd maar de facto kapot ‘beheerd’.

In Nederland wordt ca 479.000 hectare natuur ‘beheerd’ door drie zogenaamde ‘terreinbeherende’ natuurorganisaties: Staatsbosbeheer, Natuurmonumenten en Provinciale Landschappen. De grootste, Staatsbosbeheer, definieert het ‘tot maatschappelijk nut brengen van terreinen’.(1) Dat het ‘maatschappelijke nut’ vaker niet dan wel samengaat met natuurbescherming (een wettelijke taak) blijkt uit de praktijk van alledag. (2)

Afgelopen week werden dertig, meer dan de helft van de kudde, Konikpaarden afgevoerd naar een vernietigingsbedrijf. De resterende paarden ontkwamen aan het slachthuis. Dat deze dieren vooralsnog gespaard werden lijkt een direct resultaat van een publicatie in AD (3) (20 nov) en alle mediacommotie als gevolg hiervan. Staatsbosbeheer wist zich voor even in de spotlights. Terecht en niet voor het eerst.

Het drama rondom Oostvaardersplassen begon al in 2018 toen bijna 2000 herten werden afgeschoten door Staatsbosbeheer. Meer dan de helft van de ruim 5.000 herten, pony’s en runderen waren al in de winter omgekomen. Het Oostvaardersplassenproject was vanaf het begin gedoemd. Onder de noemer van natuurbeheer zouden natuurgebieden verbonden worden. Dit eindigde al rap in een stuk land met een hek eromheen. Gevangen dieren konden nergens heen en verhongerden of werden afgemaakt.

Zo ook het recente drama met de Konikpaarden. Een reconstructie geeft een mistroostig beeld. Er moest een rechtszaak aan te pas komen om Staatsbosbeheer te laten inzien dat paarden niet gehouden kunnen worden op een terrein waar de grote klis groeit, en dus verplaatst moesten worden. De kudde werd getransporteerd naar Lauwersmeer waarna de helft eindigde in het slachthuis. Niet de eerste keer. In 2019

moest er ook op stel en sprong een nieuwe plek voor 180 paarden worden gevonden. In 2021 bracht Staatsbosbeheer een groep konikpaarden naar de slacht omdat ze ‘opdringerig’ waren.

De herhaling van zetten en willekeur van besluitvorming is minimaal opmerkelijk. Staatsbosbeheer voert een overheidstaak uit maar neemt wel een bijzondere positie in binnen de Rijksoverheid. (4) Deze positie paste goed in een tijd dat de rijksoverheid terug trad en beleid decentraliseerde. Maar tijden veranderen.

Al langer stellen natuur- en dierbeschermingsorganisaties kritische vragen over de werkwijze van Staatsbosbeheer naar aanleiding van misstanden met dier en natuur. Naar buiten toe claimt ze te werken aan herstel van bossen en biodiversiteit, in werkelijkheid wordt er met dieren en hun leefomgeving ogenschijnlijk rücksichtslos omgegaan.

Bossen, gekapt voor biomassa, en dieren geofferd aan de willekeur van een op drift geraakte organisatie. Dit roept vragen op over het ontbreken van onafhankelijk toezicht en regie vanuit de (rijks)overheid. Partij voor de Dieren heeft aangegeven kamervragen voor te bereiden. Goed voorbeeld doet goed volgen. Het zou de kamer en minister sieren als zij hier ditmaal, met hoge urgentie, gevolg aan geven.

Reconstructie

Juni 2020, wijst het Rijk een eerste handhavingsverzoek richting SBB af. Het zou over niet-gehouden (dus wilde) dieren gaan. In maart, 2022 gaat Stichting Stamina in beroep bij CBB. In september 2022 blijkt uit een tussenuitspraak dat het wel gehouden dieren zijn. Ministerie wordt opdragen hun besluit te herzien. Jaar later, mei 2023, neemt de minister een wijzigingsbesluit, en verklaart opnieuw bezwaar tegen handhaving. SBB is het hier mee eens. Juli 2024, volgt uiteindelijke uitspraak CBB, Grote Klis moet wijken voor paarden. Juli 2024. PvdD Flevoland roept via mondelinge vragen gedeputeerden op maatregelen te nemen ter voorkoming van paardenslacht. De provincie Flevoland legt de verantwoordelijkheid terug bij SBB. Begin september 2024, Staatsbosbeheer verplaatst de kudde konikpaarden naar Groningen, 15 paarden worden geslacht. 17 september 2024. PvdD Flevoland vraag opnieuw aan provincie actie te ondernemen in zoektocht naar nieuwe locatie. 8 oktober 2024. Provincie stelt geen morele verantwoordelijkheid te hebben voor de dieren van Flevoland. 25 november 2024, Staatsbosbeheer geeft de zoektocht naar een nieuw leefgebied op, de paarden worden geslacht.

(1) https://www.staatsbosbeheer.nl/over-staatsbosbeheer/feiten-en-cijfers
(2) Staatsbosbeheer heeft 1400 medewerkers die 271.000 hectare bos, natuur en landschap ‘beheren’ (92.000 ha bos, 16.000 ha heide, 31.000 ha water, 82.000 ha grasland, 11.000 ha zand, 39.000 ha overig
(3) https://www.ad.nl/binnenland/lot-55-konikpaarden-op-spel-als-dit-eindigt-in-slachthuis-is-echt-sprake-van-wanbeleid~af8dce66/
(4) sinds de Wet verzelfstandiging Staatsbosbeheer (1998)