Vervolg rechtszaak, Vattenfall, RWE, politiek, advies Klimaatraad en een nieuwe biomassadocumentaire
Nieuwsbrief 7 juli 2024
Beste vriend en nieuwsvolger van Comité Schone Lucht,
Ook al staat (gelukkig) de zomer voor de deur, de ontwikkelingen op het gebied van schone lucht en biomassa (incl BECCS) gaan volop door. En hoe je het ook wendt of keert, Nederland is en blijft een politiek buitenbeentje.
De belangrijkste ontwikkelingen van de afgelopen maand hebben we op een rij gezet:
1. Politiek
- Aangenomen motie Tweede Kamer: ‘biomassa geen duurzame energiebron’;
- Kabinetsbesluit: geen subsidies geeft voor CO2-afvang en opslag afvang voor kolencentrales omgebouwd naar biomassa (BECCS);
- Opmerkelijke draai van Frans Timmermans en Diederik Samsom.
2. Update Vattenfall
- Vervolg uitspraak Raad van State over Natuurvergunning Vattenfall oftewel ‘wachten op Godot’.
- Datum bekend van zitting ons beroep tegen de nieuwe en heimelijk toegekende subsidie van 395 miljoen van RVO aan Vattenfall: 21 oktober 2024.
3. Update RWE
4. Comité Schone Lucht naar rechtbank
5. Wetenschappelijke Klimaatraad (WKR) wijst terecht op grote nadelen BECCS
6. Aankondiging nieuwe Biomassa documentaire. Première half juli 2024
Introductie
Lobby versus wetenschappelijke beleidsvorming
Nederland loopt al een tijdje voorop als het gaat om biomassa, in vergelijking met andere EU-landen. Zowel in positief als negatief opzicht is Nederland een buitenbeentje. Nergens anders, met uitzondering van Engeland en Denemarken, staan zoveel gesubsidieerde biomassacentrales als in Nederland. Dankzij een goed geoliede economische lobby vanuit de energie-industrie. Tegelijkertijd blinkt Nederland uit in wetenschappelijk onderbouwde beleidsvorming.
Oor en oog voor natuur
Niet alleen wordt er geluisterd naar het Nederlands PBL en de SER (overheidsadviserende en dus politieke niet onafhankelijke organisaties), ook heeft oud-minister Rob Jetten, meer dan zijn VVD-voorgangers Kamp en Wiebes, oor voor natuur- en internationale wetenschappelijke organisaties (Joint Research Center van EU en European Academies Science Advisory Council (EASAC) die sinds jaar en dag opkomen voor het ecologische belang.
Hierdoor is er in de afgelopen 5 jaar geleidelijk meer politieke en maatschappelijke consensus ontstaan dat het verbranden van hout voor energieproductie, contraproductief is omdat het zeer schadelijk is voor zowel klimaat als de biodiversiteit.
Politieke acties
Zo stemde in februari 2021, het Nederlandse parlement tegen subsidies voor nieuwe warmtecentrales op basis van bosbiomassa. Dit werd in april 2022 bekrachtigd door het stopzetten van alle nieuwe subsidies voor biomassaprojecten (warmtenetten en kassen). Dit onder druk van een, in Nederland geïnitieerde petitie van Comité Schone Lucht die in drie maanden tijd door ruim 300.000 burgers werd getekend.
Ontmoediging biomassa en BECCS
Dit jaar nam het Nederlandse parlement een nieuwe motie aan, geïnitieerd door Partij voor de Dieren en NSC, die “de import van houtachtige biomassa uit het buitenland sterk ontmoedigt” en eist dat er geen nieuwe subsidies voor worden verstrekt. Hierbij wordt opgemerkt dat “de import van houtige biomassa leidt tot grootschalige vernietiging van de natuur ” en dat “het transport over duizenden kilometers onnodige energie kost”.
Afgelopen maand, juni 2024, volgen nog twee beperkingen. Een Tweede Kamer motie waarin Nederland wordt opgeroepen om er in Brussel op aan te dringen dat houtige biomassa wordt uitgesloten van de lijst “hernieuwbare energiebronnen”, en het besluit van Jetten om geen financiële overheidssteun voor biomassa met koolstofopvang en opslag (BECCS) aan (grote) kolencentrales te geven.
Onbetrouwbare technologie
De brief van de minister bevatte een interessante beperking van de subsidies voor biomassa met koolstofafvang en -opslag (BECCS). Een enorm dure en onbetrouwbare technologie die een deel van de koolstofuitstoot van biomassaverbranding zou moeten opslaan onder de zee. Het besluit moet voorkomen dat energiebedrijven zoals RWE hun kolencentrales ombouwen naar biomassa plus BECCS. Dit zou de verbranding jaarlijks met miljoenen tonnen aan gekapt hout doen toenemen, van 3.5 miljoen ton naar 7.5 miljoen ton op jaarbasis.
Ambitieus?
Dit kabinetsbesluit is dus ambitieuzer dan de minimumvereisten die vanuit Brussel in de nieuwe Richtlijn Hernieuwbare Energie (REDIII) zijn gesteld. Beslissingen over de implementatie van deze eisen (EU-duurzaamheidscriteria) in nationale wet- en regelgeving worden na de zomer verwacht. Het is aan het nieuwe kabinet hier verder vorm aan te geven. Gezien de stellingname over biomassa in het hoofdlijnenakkoord, ligt het in de lijn der verwachting dat deze koers voortgezet zal worden.
Nieuwe Kabinet
In het hoofdlijnenakkoord stelt namelijk de nieuwe Nederlandse regering (geïnstalleerd op 2 juli 2024) dat “de subsidiëring van biomassacentrales met koolstofafvang- en opslag (BECCS) zo snel mogelijk dient te worden stopgezet”. Bossen en hout worden een steeds schaarser en kostbaarder goed naarmate meer industrieën het gebruiken ter vervanging van fossiele brandstoffen. Dit ondanks de buitensporige hout- en kaalkap die de veerkracht van bossen nu al sinds vele jaren ondermijnt. Dergelijke bewustwording hiervan en de overheidsbeperking op het stimuleren van houtverbranding als gevolg hiervan, is daarom opmerkelijk en goed nieuws voor de natuur.
Onverwacht perspectief
Bovendien biedt het een, onverwacht, perspectief op de nieuwe, radicaal-rechtse regering. Geen stimuleringssubsidies meer voor ‘alle’ bosbiomassaprojecten, nieuwe en bestaande (langlopende), met of zonder koolstofopslag. Opmerkelijk beleid van Nederland dat bij een Europees rechts radicale wind, voorlopig in de EU een buitenbeentje blijft wat betreft biomassa. En wat ons, als natuurorganisaties, betreft spoedige navolging verdient van de andere politieke partijen én EU-lidstaten.
1a. Aangenomen motie ‘biomassa geen duurzame energiebron’
In onze nieuwsbrief van juni gaven we al aan dat een ruime meerderheid van de Tweede Kamer een tegenstander van biomassaverbranding voor energie is. De ruim aangenomen motie van Partij voor de Dieren en NSC (‘sterke ontmoediging import biomassa en geen subsidiering ervan’; 18 april jl) laat dat zien.
In aansluiting daarop stelt het Hoofdlijnenakkoord van de nieuwe regering (16 mei jl) dat er zo snel mogelijk wordt gestopt met het subsidiëren van bio-energie gecombineerd met CO2-opvang en opslag (BECCS) en van biomassacentrales. Als klap op de vuurpijl wordt op 11 juni met een ruime meerderheid de motie van Partij voor de Dieren aangenomen waarin de regering wordt verzocht zich in Europees verband in te zetten om houtige biomassaverbranding niet langer aan te merken als duurzame energiebron. Onze nieuwe minister van Klimaat en Groene Groei, Sophie Hermans, kan met deze blijde boodschap direct in de Europese ministerraad aan de slag. We zullen haar volgen.
1b. Geen subsidie CO2-afvang biomassaverbranding kolencentrales
Minister Jetten maakte in zijn laatste weken als bewindvoerder nog duidelijk om in de subsidieronde duurzame energie van september 2024 géén subsidie te verstrekken voor CO2-afvang en -opslag voor biomassaverbranding in kolencentrales (afgekort BECCS). De minister stelt in zijn Kamerbrief (dd 17 juni jl) dat ‘voor deze subsidie voor CO2-afvang en -opslag alleen biomassa-energiecentrales in aanmerking komen die niet een te grote impact hebben op het energiesysteem en op de beschikbaarheid van biogrondstoffen voor toepassingen met weinig of geen alternatieven. Biogrondstoffen zijn nu en in de toekomst belangrijk voor de transitie naar een klimaatneutrale en circulaire economie. Bijvoorbeeld in de mobiliteit (voor duurzame brandstoffen, met name in lucht- en scheepvaart) en als grondstof in de industrie.’
Comité Schone lucht is blij met het uitsluiten van de kolencentrales van deze subsidies en vindt dat deze uitsluiting ook voor volgende jaren dient te gelden. Deze uitsluiting dient ook te gelden voor biomassacentrales (met capaciteit kleiner dan 100 MW).
Comité Schone lucht is blij met het uitsluiten van de kolencentrales van deze subsidies en vindt dat deze uitsluiting ook voor volgende jaren dient te gelden. Deze uitsluiting dient ook te gelden voor biomassacentrales (met capaciteit kleiner dan 100 MW).
Media NU.nl en de Telegraaf hebben aan dit besluit van de minister om geen extra subsidie voor kolencentrales voor BECCS te verstrekken, aandacht geschonken.
1c. Opmerkelijke draai Frans Timmermans en Diederik Samsom
Opmerkelijk is dat wanneer de meerderheid in de Tweede Kamer tegen biomassaverbranding stemt, fractieleider Frans Timmermans van GL-PvdA opeens dit standpunt steunt. Als Eurocommissaris stelde hij de gehele termijn dat verbranding van biomassa noodzakelijk is om het klimaat te redden. Het is natuurlijk goed nieuws en zijn draai zou kunnen getuigen van voortschrijdend inzicht ware het niet dat door zijn jarenlange ontkenning van misstanden en vasthoudendheid als biomassapromotor in Brussel, biomassa als ‘duurzame brandstof’ voor de komende 5-15 jaar verankerd is in Europese wetgeving.
Dat uitgerekend PvdA/GL nu ook bij het rijtje tegenstanders van houtstook kan worden geschaard, noemt Fenna Swart, de voorzitter van het landelijke Comité Schone Lucht, ’goed nieuws voor onze bossen en biodiversiteit’. Toch zegt ze dat het ’ongekend ironisch’ is dat deze motie nu wordt gesteund door de partij van Frans Timmermans. „Hij was nog niet lang geleden als Eurocommissaris de grootste pleitbezorger van grootschalige biomassaverbranding in Brussel. Onder zijn bewind heeft gesubsidieerde biomassaverbranding kunnen uitgroeien tot een van de grootste ecologische rampen wereldwijd. Het nu steunen van deze motie is dus minimaal ongeloofwaardig en absurd.”
’Subsidietrein’
Volgens Swart – in het verleden ook actief geweest voor GL – heeft Timmermans de deur juist opengezet naar extra houtverbranding. „Wat Timmermans nu ook steunt, we zijn de komende vijf tot vijftien jaar niet af van biomassa, waarvoor de meeste subsidies al zijn vergeven (zoals aan Vattenfall) of beloofd (zoals aan RWE). Die subsidietrein dendert dankzij Timmermans op volle kracht voort en die krijg je met de beste moties van de wereld voorlopig niet meer tot stilstand. Degenen hiervoor verantwoordelijk zullen zich hiervoor op een dag moeten verantwoorden, met of zonder gesteunde motie”, oordeelt zij.
Klik om de Twitterpost van Fenna Swart erover te zien: @fenokkio
Ook Diederik Samsom, de rechterhand van Frans Timmermans als EU-klimaatcommissaris, maakte ook een opvallende draai. Hij maakte op 26 juni bekend de functie van voorzitter van de raad van commissarissen bij het Nederlandse staatsbedrijf Gasunie te hebben aanvaard. Hij heeft daarbij nagelaten toestemming te vragen aan de Europese Commissie voordat hij deze baan aanvaardde bij de grote gasnetwerkbeheerder. Dat is in strijd met de ethische regels, meldde het invloedrijke Politico. Samsom zegt zijn fout te betreuren. De EU beoordeelt nu het alsnog ingediende verzoek om goedkeuring van deze overstap.
2. Impasse bij Raad van State over beroep tegen de natuurvergunning Vattenfall
De uitspraak van de Raad van State over het beroep van MOB, Natuurmonumenten samen met Comité Schone Lucht tegen de natuurvergunning van biomassacentrale Diemen van Vattenfall laat ongebruikelijk lang op zich wachten. De rechtszitting bij de Raad van State over het beroep tegen de Omgevingsvergunning en Natuurvergunning was op 21 februari 2023. Nu bijna 17 maanden geleden. De uitspraak over het beroep tegen de Omgevingsvergunning was op 30 augustus 2023, 6 maanden na de zitting.
Uitzonderlijk lang
De uitspraak over het beroep tegen de natuurvergunning is er bijna een jaar later nog steeds niet. Dit is uitzonderlijk lang. Mogelijk zit de Raad van State zwaar met deze uitspraak in haar maag (stikstofuitstoot en extra depositie onder meer op het nabijgelegen Naardermeer) vanwege de verstrekkende gevolgen van deze uitspraak (vernietiging natuurvergunning) voor tal van andere lopende natuurzaken. Hierdoor lijkt een impasse te zijn ontstaan waarbij Vattenfall wacht op de uitspraak van de RvS en vice versa. Dit terwijl de samenleving zou mogen verwachten dat ook de Raad van State gewoon haar werk doet en niet haar oor laat hangen naar een multinational (Vattenfall) die geen beslissing kan nemen.
3. Update RWE
Never a dull moment als het gaat om de biomassaverbranding bij energiebedrijf RWE: deze keer vond, na een lange onderhandeling tussen RWE en CSL, eindelijk het debat plaats tussen Fenna Swart van Comité Schone Lucht en Taco Douma van RWE. De telegraaf was aanwezig en deed verslag over de kernpunten uit het gesprek: Houtige biomassa verder in verdrukking, maar: ’Onze energiecentrales kúnnen nu niet zonder’.
4. Comité Schone Lucht naar rechtbank
* Op donderdag 26 september 2024 vindt de rechtszitting over het beroep van Stichting Natuurbelang Nederland mede namens Comité Schone Lucht, MOB, Leefmilieu en Stichting ter behoud van het Schoorlse- en Noord-Kennemerduingebied, tegen de Gedragscode Soortenbescherming Bosbeheer bij Rechtbank Gelderland te Arnhem plaats. De Gedragscode is opgesteld door het ministerie LNV (nu ministerie Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur). Het beroep gaat onder meer over de strijdigheid van de 0,5 ha kaalkap en 2 ha schermkap met de Europese Habitatrichtlijn.
* Op maandag 21 oktober 2024 vindt bij het CBb (College van Beroep voor het bedrijfsleven) de rechtszitting plaats over beroep van Comité Schone Lucht, MOB en Leefmilieu tegen de toekenning van een nieuwe subsidie van € 395 miljoen voor de biomassacentrale Vattenfall, ondanks een stop op deze subsidie sinds april 2022. De nieuwe subsidie is afgegeven door het ministerie van Economische zaken en Klimaat (nu ministerie van Klimaat en Groene Groei).
5. Wetenschappelijke Klimaatraad (WKR) wijst terecht op grote nadelen BECCS
De Wetenschappelijke Klimaatraad (WKR) heeft een advies ‘De lucht klaren?’ over CO2-verwijdering uitgebracht. De WKR adviseert de overheid beleid daarbij te richten op permanente CO2-verwijdering zoals DACCS (directe CO2-afvang en -opslag) en BECCS (biomassaverbranding en CO2-afvang en opslag). De raad stelt zeer terecht (pagina 5 van het advies): “Vrijwel alle nu bekende CO2-verwijderingsmethoden vergen veel (duurzame) energie, veel land, of allebei. Hierdoor hebben veel methoden een beperkt potentieel. Sommige methoden hebben ongewenste bijeffecten, zoals een negatieve invloed op natuur, wat het maatschappelijk draagvlak kan verminderen. Methoden die CO2 permanent vastleggen worden nu nog niet op de benodigde schaal toegepast, onder meer omdat ze nog niet voldoende ontwikkeld of te duur zijn. Dit alles maakt het onzeker of CO2-verwijdering in de praktijk op grote schaal zal worden toegepast.”
De raad wijst er onder meer op dat biomassa steeds schaarser wordt en daarom juist hoogwaardig moet worden ingezet, en niet moet worden verbrand (paragraaf 2.3 van het advies). Zeer opvallend is dat de ecologische risico’s van biomassawinning door boskap in relatie tot de biodiversiteitscrisis verder niet nader worden uitgewerkt. Zo wordt wel het IPCC maar niet het IPBES (Intergouvernementeel Platform voor Biodiversiteit en Ecosysteemdiensten) als wetenschappelijke bron gebruikt (zie ook referenties op pagina 45 van het advies). In de raad is deze ecologische expertise ondervertegenwoordigd. Comité Schone Lucht acht BECCS op basis van wetenschappelijke publicaties (biomassaverbranding met CO2-afvang en opslag) veel erger dan de kwaal.
De raad ziet (her)bebossing als tijdelijke CO2 verwijdering. Onder meer vanwege het risico op bosbranden. Comité Schone Lucht vindt dat bossen zodanig dienen te worden beschermd en ingericht (juist biodivers) dat het risico op bosbranden juist flink daalt. Dan is er wel sprake van permanente en natuurlijke CO2 verwijdering. Juist zeer belangrijk voor de biodiversiteit.
6. Aankondiging nieuwe Biomassa documentaire. Première half juli 2024!
Half juli verschijnt de nieuwe Biomassa documentaire van Comité Schone Lucht. Volg ons en houd onze post in de gaten!
7. Doe mee en ondersteun ons werk voor schone lucht!
Al deze ontwikkelingen vragen om actie. Actie via nieuwe voorlichtingscampagnes, manifestaties, straatacties ism wetenschap en bezorgde burgers maar ook nieuwe juridische procedures, zoals we die ook tegen Vattenfall en RWE zijn gestart.
Hiervoor kunnen we je hulp goed gebruiken. Comité Schone Lucht wordt niet gesponsord door de Postcodeloterij, overheid, etc. en wil dat ook niet. We opereren onafhankelijk, vanuit een belang en een doel, namelijk: naar schone lucht als grondrecht en de bescherming en uitbreiding van bossen & biodiversiteit, en dus tegen de biomassa-industrie.
De Stichting Comité Schone Lucht heeft ANBI status. Mocht het voor je belangrijk zijn dat je jouw gift aan de stichting kunt aftrekken van de belasting, dan kun je ons ook steunen door middel van een speciaal formulier van de belastingdienst. Meer informatie vindt u hier.
Veel dank voor je support en ondersteuning!
Maarten en Fenna namens het team Comité Schone Lucht
Sluit je aan
Alle expertise is welkom.
Stuur een mail of volg ons voor de laatste ontwikkelingen!
Contact voor de pers:
Fenna Swart | Voorzitter Comite Schone Lucht (Clean Air Committee)
T. +31 (06) 415 14330 | E: fennaswart25@gmail.com | W: www.comiteschonelucht.nl