Opinie: ‘Mislukte verkoop AEB leidt tot nog meer afvalimport, en nog meer schadelijke uitstoot bij het verbranden’
Amsterdam verkoopt het afvalenergiebedrijf (AEB) toch niet. Fenna Swart, directeur van Comité Schone Lucht, beschrijft in dit opiniestuk wat voor gevolgen dat volgens haar heeft voor Amsterdammers.
Het Parool, 19 februari 2025
Hoewel de afvalmarkt krimpt en steeds meer duidelijk wordt over gevaren voor de gezondheid door de giftige uitstoot, gaat Amsterdam ‘steeds meer afval vanuit andere plekken’ halen om hier te verbranden. En dus moet Amsterdam een zware pijp roken nu het afvalenergiebedrijf AEB (afvalverbrander en biomassacentrale) niet wordt verkocht en de gemeente honderden miljoenen misloopt. En dat is geen goed nieuws voor de luchtkwaliteit in Amsterdam en wijde omgeving, noch voor de gezondheid van haar inwoners.
Volgens de wethouder is het Amsterdamse AEB ‘groter dan Amsterdam’. Voor de vervuilende uitstoot geldt dit in ieder geval. Het AEB in Amsterdam telt dubbel. Het is niet alleen een afvalverbrander, maar ook een biomassacentrale. Beide zijn gevreesde uitstoters. Naast CO2 gaat het ook om extra stikstof, ultrafijnstof en andere zeer zorgwekkende stoffen.
De afvalverbrander heeft een verbrandingscapaciteit van 1,4 miljoen ton per jaar. AEB importeerde in 2024 ruim 50.000 ton afval, vooral uit Italië. Uit een beleidsvisie van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat bleek vorig jaar al dat het AEB in de landelijke top 20 van CO2-uitstoters staat. Mede om die reden besloot de overheid tot 20 procent minder verbrandingscapaciteit in 2030. Maar Amsterdam doet niet aan minder, het zet juist in op meer.
Voor geld doen we alles
De gemeente Amsterdam zette AEB uit wanhoop op marktplaats, maar raakte de grootste Amsterdamse afval- en biomassacentrale aan de straatstenen niet kwijt. Hoewel niet onverwacht, is dit nieuws een nieuw dieptepunt in een al jarenlang voortslepend politiek proces, met grote gevolgen voor de Amsterdammers. AEB staat voor vele honderden miljoenen in het rood, inclusief een lening van bijna 300 miljoen euro. Dit betekent meestal maar één ding. Flink bijbeunen. En dat is dus heel slecht nieuws voor de Amsterdammer.
De broekriem moet worden aangehaald. Dus nog meer treinen uit Rome, volgeladen met afval. Rome komt erin om en wil zelf niet verbranden. Gelukkig maar dat er een stad is in Nederland die het wel wil. Voor geld doen we alles. Hollanders en handel.
Wie de geschiedenis van AEB wil begrijpen, moet even terug de tijd in. Begin 2018 komt de afvalverwerker al onder verscherpt toezicht wegens zorgen over de veiligheid en gesjoemel met uitstoot en luchtkwaliteit. Feitelijk hangt het AEB sinds de start van schandalen aan elkaar. In de afgelopen jaren rekte het Amsterdamse stadsbestuur alle regels op om het afvalbedrijf te laten draaien, inclusief een zwaar vervuilende biomassacentrale.
Verouderde vergunning
Direct na de ingebruikname van de biomassacentrale blijkt bijvoorbeeld dat de luchtzuivering volstrekt onvoldoende is, als gevolg van een ondeugdelijke afgasreiniging. Maar beloofde aanpassingen leiden niet tot verbetering en de lijst met incidenten is onuitputtelijk lang. Evenals hiaten in de uitspraken van de wethouder.
Zo zou de directie van AEB volgens voormalig wethouder Marieke van Doorninck (GroenLinks) ‘alles onder controle hebben’. Maar door grootschalige chaos in het bedrijf – veroorzaakt door achterstallig onderhoud en gebrek aan toezicht door de gemeente – stevent het AEB in 2019 af op faillissement. Na diverse leningen van de gemeente kan sluiting worden voorkomen. Ondanks vele protesten van bewoners- en natuurorganisaties, waaronder het Comité Schone Lucht, besluit de gemeente uit pure wanhoop de boel te verkopen.
Nog steeds draait AEB met een verouderde vergunning en over de natuurvergunning wordt nog geprocedeerd. Maar ondanks herhaaldelijke en expliciete verzoeken van milieuorganisatie MOB en Comité Schone Lucht aan de wethouder om handhaving, blijft dat tot op heden uit.
Schiphol en Tata Steel
In 2022 kwam de zoveelste misstand aan het licht rond de biomassacentrale. Het hout waarmee de centrale gestookt wordt, bestaat volgens de gemeente uit ‘twijgen, takken en zaagselresten’ uit Nederland op basis van duurzame contracten. Niets blijkt minder waar. Het hout komt rechtstreeks uit kaalgekapte Spaanse bossen voor onze ‘groene energie’. De Amsterdamse gemeenteraad beweert desgevraagd ‘geschokt’ te zijn, ook al is dan al lang duidelijk dat verbranding van bosbiomassa niet deugt.
Het zal niet de laatste keer zijn dat de gemeente wegkijkt. Naast langlopende en onopgeloste dossiers met betrekking tot slechte luchtkwaliteit, lawaai en veiligheid rondom Schiphol en gezondheidsproblematiek rondom Tata Steel, verzuimt de gemeente dus ook na te denken over een alternatief voor de vele honderdduizenden tonnen aan huisvuil, industrieel en chemisch afval die dagelijks in Amsterdam in rook opgaan. Inmiddels wordt Nederland opgezadeld met een hoofdstedelijke uitstootproblematiek die zijn weerga niet kent.
Amsterdam blijft dus voor honderd procent aandeelhouder van het AEB. Volgens de wethouder ‘moet de gemeenteraad zich niet opnieuw te veel bemoeien met de bedrijfsvoering, dan breng je het bedrijf aan het wankelen’. Nee, laten we dat vooral niet doen. Liever onze gezondheid en luchtkwaliteit op het spel zetten dan ons bemoeien met slechte bedrijfsvoering en dito management van de gemeente Amsterdam.