Aan: Minister van Infrastructuur en Water mevr. B. Visser ministerIenW@minienw.nl , Minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit mevr. C. Schouten ministerLNV@minlnv.nl en Staatssecretaris Milieu dhr. S. van
Weyenberg ministerIenW@minienw.nl .

CC aan: * Directeur-Generaal NVLG dhr. J. Osinga j.m.osinga@minlnv.nl ; directeur Natuur LNV dhr. D. Slangen d.l.m.slangen@minlnv.nl .
* Staatssecretaris Klimaat en Energie mevr. D. Yeşilgöz-Zegerius ministerEZK@minezk.nl ; DG Klimaat en Energie dhr. S. Gaastra s.gaastra@minezk.nl; Dhr. W. Wiersema, Ministerie EZK, w.j.wiersema@minezk.nl ; Dhr. R. Schoenmakers, Ministerie EZK, r.m.schoenmakers1@minezk.nl .

* DG Infrastructuur en Waterstaat dhr, J.H. Dronkers j.h.dronkers@minienw.nl
* Mevr. C. Boonstra, Permanente Vertegenwoordiging (PV) Nederland in de EU, sector LNV carla.boonstra@minbuza.nl; dhr. E. van der Sommen, PV Nederland in de EU, sector LNV eric.vandersommen@minbuza.nl ; Mevr. S. van Eck, PV Nederland in de EU, sector EZK sophie-van.eck@minbuza.nl .
* Commissie EZK cie.ezk@tweedekamer.nl , Commissie LNV cie.lnv@tweedekamer.nl , Commissie IenW cie.iw@tweedekamer.nl

Datum: 10 december 2021

Betreft: Verband tussen de LULUCF-verordening en de Richtlijn hernieuwbare energie (RED) cq tussen koolstofopslag van bossen en de verbranding bosbiomassa

Geachte minister Visser, minister Schouten en staatssecretaris van Weyenberg,

We willen uw nadrukkelijke aandacht vragen voor het probleem van de koolstofopslag van bossen en de verbranding van bosbiomassa. Tijdens de komende Europese ministerraad Milieu op 20 december zult u het onderwerp van de koolstofvastlegging door landgebruik en bossen zoals opgenomen in de LULUCF-verordening1LULUCF: Land Use, Land Use Change and Forest. bespreken. Een evaluatie van deze plannen van de Europese Commissie voor de RED2RED: Richtlijn hernieuwbare energie.  en de LULUCF-verordening geeft aan dat het plan van de EU om tegen 2050 “netto-nul”-emissies te bereiken niet zal slagen als het huidige en geplande gebruik van bosbiomassa aanhoudt, en indien het herstel en de bescherming van landgebruik als koolstofopslag, met name natuurlijke bossen, niet significant worden gestimuleerd.

Te zwakke doelstelling koolstofvastlegging in landsector

Het bereiken van “netto-nul” emissies hangt af van het sterk verminderen van de uitstoot en het verhogen van de koolstofopname uit de atmosfeer. Momenteel compenseert het landgebruik van de EU minder dan 6% van de koolstofemissies. Het is duidelijk dat, zelfs als de emissies afnemen,

het koolstofreservoir van de EU – dat momenteel afneemt – aanzienlijk moet toenemen om tegen 2050 een netto-nul uitstoot te bereiken. Daarom moet koolstofvastlegging in de landsector krachtig worden gestimuleerd. Met name door het herstel en het behoud van natuurlijke ecosystemen die in staat zijn koolstof op te slaan en andere vitale ecosysteemdiensten te leveren. Vooral de koolstofopslag door bossen, verreweg de belangrijkste koolstofvastlegging door landgebruik, moet worden hersteld. Toch heeft de Europese Commissie gekozen voor een zwakke doelstelling voor de landsector voor 2030 van -310 Mt (miljoen ton) CO2 per jaar, zelfs minder dan de jaarlijkse -316 Mt CO2 per jaar die de EU-landsector in 2013 opnam. Deze zwakke doelstelling zal niet leiden tot een koolstofvastlegging die in staat is om de klimaatdoelstellingen van de EU te helpen verwezenlijken. Ook niet voor een evenwichtige landgebruiksector tegen 2050. Met name omdat volgens de prognoses van de Commissie voor de RED tegelijkertijd het gebruik van biomassa zal verdubbelen en het gebruik van boshout als brandstof met 50% zal toenemen. Daardoor zal de koolstofvastlegging door bossen afnemen.

Voor Nederland is het voorgestelde doel voor koolstofvastlegging door landgebruik extreem zwak. Het huidige niveau van koolstofvastlegging wordt als doelstelling voor 2025 en 2030 gesteld. In de gestelde doelen zit geen verbetering ten opzichte van de huidige situatie. Zie de onderstaande figuur (voor bron zie voetnoot 3):

Waarschuwing wetenschappers Joint Research Centre (EC)

Wetenschappers waarschuwen in het JRC-rapport van de Europese Commissie dat de verbranding van bosbiomassa de CO2-uitstoot verhoogt in vergelijking met fossiele brandstoffen en de koolstofopslag in het bos verslechtert. Daarnaast ondermijnt biomassaverbranding de biodiversiteitsdoelstellingen van de EU en verslechtert het de luchtkwaliteit3FDA-air-pollution-factsheet.pdf.

Stijging houtkap voor houtpellets

Nu al wordt ongeveer de helft van het hout dat in de EU wordt geoogst, verbrand voor energie. Daarnaast worden er steeds meer houtpellets van buiten de EU geïmporteerd om aan de groeiende behoefte te voldoen. Helaas zal de voorgestelde aanscherping van duurzaamheidscriteria van het gebruik van bosbiomassa in de RED weinig doen om

bosecosystemen en koolstofopslag te beschermen, en niets doen om de totale hoeveelheid bosbiomassa die wordt geoogst en verbrand, te verminderen4Zie tevens de brief van Comité Schone Lucht aan minister Economische Zaken en Klimaat dhr. S. Blok en minister LNV mevr. C. Schouten dd 29 november 2021 over de Europese ministerraad Energie op 2 en 3 december 2021..

Veel CO2-emissies niet meegeteld in LULUCF

De CO2-uitstoot van biomassaverbranding wordt in de RED (en het CO2-handelssysteem ETS) niet meegeteld (‘nul CO2-uitstoot’). Daardoor komt biomassaverbranding in aanmerking voor subsidies, in de veronderstelling dat CO2-emissies worden meegeteld onder de LULUCF- verordening. Toch zullen veel emissies van biomassaverbranding niet worden meegeteld in het kader van de LULUCF. Dat moedigt een voortzetting van het gebruik van biomassa als een “koolstofvrije” brandstof aan.

Het negatieve effect van de CO2-uitstoot van het verbranden van boshout is verborgen in de boekhoudkundige periode 2021-2025 van de LULUCF-verordening. Daarbij worden alleen emissies boven het bosreferentieniveau (FRL) van de lidstaten geteld. Hierbij worden effectief de bestaande oogstniveaus meegenomen. Alle extra oogsten worden daardoor nog toegestaan onder de FRL, zodat deze geen uitstoot hebben. Dit kan leiden tot een potentieel verlies in het beheerde bos van meer dan 40 Mt CO2 per jaar (ten opzichte van de gemiddelde verwijderingen in 2016- 20186)5Zie figuur 2 in paragraaf 6.1 en de bijlage (pagina 20-28) met grafieken van gegevens van lidstaten in het volgende rapport/ analyse: https://www.pfpi.net/wp-content/uploads/2021/11/PFPI-EU-Land-Sink-Target-report-Nov-23-2021.pdf (Why the EU’s plan for climate neutrality by 2050 will likely fail. PFPI). Hoewel het EU-beleid ook het gebruik van geoogste houtproducten (HWP’s; Harvested Wood Products) als koolstofopslag bevordert, blijkt uit analyse van het Joint Research Centre (JRC, Gemeenschappelijk Centrum voor Onderzoek) van de EC dat verhoging van de hoeveelheid geoogste houtproducten (Figuur 1, § 4.1) meer dan te niet wordt gedaan door verliezen in de koolstofopslag van bossen, met effecten die tot na 2050 aanhouden (§ 6.1.2). Na 2025 zou de boekhouding iets verbeteren, maar er wordt nog steeds geen rekening gehouden met de CO2-emissies aan de schoorsteen van verbrandingsinstallaties van bosbiomassa..

BECCS geen bewezen technologie en extreem duur

Een andere belangrijke aanname in de plannen van de Commissie die bijdraagt aan het zwakke doel voor koolstofvastlegging door landgebruik is dat biomassaverbranding met koolstofafvang en -opslag (BECCS) na 2030 honderden miljoenen tonnen CO2 uit de atmosfeer zal verwijderen. Daardoor wordt de behoefte aan koolstofvastlegging door landgebruik verminderd. BECCS- technologie bestaat echter niet op grote schaal en zal mogelijk nooit in staat zijn om negatieve CO2-emissies te veroorzaken. Bovendien is bio-energie extreem duur. De huidige subsidies voor biomassa alleen al bedragen meer dan € 17 miljard per jaar in de EU. BECCS zal nog duurder zijn, en duidelijk niet concurreren met de voortdurend dalende kosten van zon en wind. De subsidies die nodig zijn voor alleen al de geplande BECCS-installatie door energiebedrijf Drax in het VK, bedragen bijvoorbeeld een exorbitante £ 1,3 miljard per jaar6£31.7 billion is the study’s central estimate (from a range of £23.5 billion – £44.3 billion) for the total cost to the UK energy bill- payer of Drax’s proposed BECCS plant, over a 25 year plant lifetime. Total subsidy was calculated using cost estimates from the 2020 study commissioned by the Department of Business, Energy & Industrial Strategy. https://ember-climate.org/wp- content/uploads/2021/08/2021-Drax-BECCS-subsidies-AUG.pdf
£ 31,7 miljard is schatting van de studie (met een spreiding van £ 23,5 miljard tot £ 44,3 miljard) voor de totale kosten voor de Britse energierekeningbetaler van de voorgestelde BECCS van energiecentrale Drax in het VK, over een levensduur van 25 jaar. De totale subsidie is berekend op basis van kostenramingen uit de studie van 2020 in opdracht van het Department of Business, Energy & Industrial Strategy. https://ember-climate.org/wp-content/uploads/2021/08/2021-Drax-BECCS-subsidies-AUG.pdf., over een periode van 25 jaar. Gezien de dalende kosten voor andere hernieuwbare energiebronnen is een beroep op biomassa economisch niet zinvol.

Biomassasubsidie inzetten voor herstel en bescherming bossen

Als alternatief dienen biomassasubsidies te worden herverdeeld en worden gebruikt om extra

koolstofverwijdering door landgebruik en bossen te ondersteunen. Met de huidige subsidie voor 1 ton biomassa, zou 4 tot 7 ton extra CO2-opname in de landsector kunnen worden betaald7Volgens de modelkostenramingen kost elke ton CO2 die wordt uitgestoten door een biomassacentrale het publiek ongeveer € 36,- aan subsidies (aangezien een biomassacentrale € 50,- per MWh aan subsidies voor hernieuwbare energie ontvangt).
. Het is waarschijnlijk dat Europese burgers bij voorkeur het herstel en de bescherming van bossen steunen in plaats van bossen te verbranden voor energie. Dit is een veronderstelling die wordt bevestigd door de recente petitie van Avaaz waarin wordt gewezen op gebrekkige biomassa- en CO2-boekhouding, die al door bijna 2 miljoen mensen is ondertekend8https://secure.avaaz.org/campaign/en/climate_action_now_loc/.

Bosbiomassa niet CO2-neutraal

De “duurzaamheidscriteria” in de RED zijn niet in staat om het centrale en fundamentele probleem bij het verbranden van boshout op te lossen: namelijk dat verbranding zeer snel CO2 uitstoot, terwijl bomen langzaam teruggroeien. Daardoor word een CO2-schuld opgebouwd. Bosbiomassa is daardoor niet CO2-neutraal. Tegelijkertijd is de voorgestelde LULUCF-verordening onvoldoende om het tij van de vernietiging van bossen en koolstofvastlegging te keren. We dringen er daarom bij u op aan om de LULUCF- en RED-wetgeving te verbeteren om te voorkomen dat de EU- doelstelling van “netto-nul” CO2-emissie wordt ondermijnd.

Noodzakelijke wijzigingen RED en LULUCF

Om de wetgeving substantieel te verbeteren zijn de volgende belangrijke wijzigingen noodzakelijk:

1. RED (Richtlijn hernieuwbare energie): stop met het meetellen van de verbranding van bosbiomassa als CO2-neutraal voor doelstellingen voor hernieuwbare energie. Wijs biomassa- subsidies toe aan écht schone hernieuwbare energiebronnen. Bouw de koolstofvastlegging door middel van landgebruik en bossen op met volledige inachtneming van ecologische principes 9Voor meer informatie, zie het standpunt van de NGO hier: https://www.fern.org/publications-insight/ngos-to-protect-nature- and-the-climate-we-must-reform-how-bioenergy-is-treated-in-the-eus-renewable-energy-directive-2418/

2. LULUCF: stel een doel voor koolstofreservoirs door middel van landgebruik en bossen van -600 Mt CO2/ jaar en geef prioriteit aan herstel van ecosystemen.

3. LULUCF: Vervang het gebrekkige bosreferentieniveau (FRL) in de periode 2021-2025 door de werkelijke emissies te tellen zoals in de periode 2026-2030. Stel een doel voor koolstofvastlegging door land en bossen voor 2025 als tussendoelstelling en voor 2030 als einddoel.

Wij vragen u bovenstaande punten in te brengen tijdens de bijeenkomst van Europese ministers van Milieu op 20 december aanstaande. Tevens ontvangen wij graag uw reactie op deze punten.

Wij stellen het op prijs om dit onderwerp nader met u te bespreken.

Hoogachtend,

Dr. F. Swart, voorzitter Comité Schone Lucht (+31641514330), fennaswart25@gmail.com
Drs. M. Visschers, bestuurslid Comité Schone Lucht (+31634428154), info@maartenvisschers.nl

comiteschonelucht.nl

  • 1
    LULUCF: Land Use, Land Use Change and Forest.
  • 2
    RED: Richtlijn hernieuwbare energie.
  • 3
  • 4
    Zie tevens de brief van Comité Schone Lucht aan minister Economische Zaken en Klimaat dhr. S. Blok en minister LNV mevr. C. Schouten dd 29 november 2021 over de Europese ministerraad Energie op 2 en 3 december 2021.
  • 5
    Zie figuur 2 in paragraaf 6.1 en de bijlage (pagina 20-28) met grafieken van gegevens van lidstaten in het volgende rapport/ analyse: https://www.pfpi.net/wp-content/uploads/2021/11/PFPI-EU-Land-Sink-Target-report-Nov-23-2021.pdf (Why the EU’s plan for climate neutrality by 2050 will likely fail. PFPI). Hoewel het EU-beleid ook het gebruik van geoogste houtproducten (HWP’s; Harvested Wood Products) als koolstofopslag bevordert, blijkt uit analyse van het Joint Research Centre (JRC, Gemeenschappelijk Centrum voor Onderzoek) van de EC dat verhoging van de hoeveelheid geoogste houtproducten (Figuur 1, § 4.1) meer dan te niet wordt gedaan door verliezen in de koolstofopslag van bossen, met effecten die tot na 2050 aanhouden (§ 6.1.2). Na 2025 zou de boekhouding iets verbeteren, maar er wordt nog steeds geen rekening gehouden met de CO2-emissies aan de schoorsteen van verbrandingsinstallaties van bosbiomassa.
  • 6
    £31.7 billion is the study’s central estimate (from a range of £23.5 billion – £44.3 billion) for the total cost to the UK energy bill- payer of Drax’s proposed BECCS plant, over a 25 year plant lifetime. Total subsidy was calculated using cost estimates from the 2020 study commissioned by the Department of Business, Energy & Industrial Strategy. https://ember-climate.org/wp- content/uploads/2021/08/2021-Drax-BECCS-subsidies-AUG.pdf
    £ 31,7 miljard is schatting van de studie (met een spreiding van £ 23,5 miljard tot £ 44,3 miljard) voor de totale kosten voor de Britse energierekeningbetaler van de voorgestelde BECCS van energiecentrale Drax in het VK, over een levensduur van 25 jaar. De totale subsidie is berekend op basis van kostenramingen uit de studie van 2020 in opdracht van het Department of Business, Energy & Industrial Strategy. https://ember-climate.org/wp-content/uploads/2021/08/2021-Drax-BECCS-subsidies-AUG.pdf.
  • 7
    Volgens de modelkostenramingen kost elke ton CO2 die wordt uitgestoten door een biomassacentrale het publiek ongeveer € 36,- aan subsidies (aangezien een biomassacentrale € 50,- per MWh aan subsidies voor hernieuwbare energie ontvangt).
  • 8
  • 9