Swart & Visschers (2023). Ondanks verkiezingsbeloften is Nederland nog steeds koploper bossen verbranden, onder de noemer biomassa. BNNVARA
Door Fenna Swart, voorzitter Comité Schone Lucht
Co-auteur: Maarten Visschers
BECCS en de valse beloften van CO2-afvang en -opslag
Bio-Energy with Carbon Capture Storage, oftewel bio-energie met CO2-afvang en opslag, kortweg BECCS geheten, is een nog niet heel bekend begrip bij het grote publiek, maar wel een klimaatmaatregel waarin flink wordt geïnvesteerd via onder meer overheidssubsidies. Ofwel het is een nieuw verdienmodel voor de industrie. De vraag is of het klimaat hiermee is geholpen? Deze klimaatmaatregel, door de overheid gepropageerd als nieuwe techniek voor schone lucht en die daarmee een stimulans zou zijn voor de industrie, blijkt in feite zelfs het tegenovergestelde te bewerkstelligen.
Nieuw onderzoek, vandaag gepubliceerd door WWF, onderstreept wat het Comité Schone Lucht in samenwerking met haar lokale, regionale en (inter)nationale collega-natuur- en bosbeschermers al jaren aangeeft: de grootste overtreder met betrekking tot het Europees klimaatbeleid is het Brusselse biomassabeleid. Met stip op 1. Een ieder met een hart voor bossen, biodiversiteit en luchtkwaliteit (zowel de Nederlandse kiezer, als de nieuwe Nederlandse politiek) dient de conclusies van dit rapport als uitgangspunt voor klimaat- en natuurbeleid te nemen.
Terwijl de huidige Nederlandse lijsttrekkers in koor roepen af te willen van biomassa, reikt de invloed van het Brussels beleid ver. Ook in Nederland ondervinden we hiervan de gevolgen. RWE, de grootste energieproducent in Nederland en Europa, is deze maand gestart met de officiële vergunningprocedure om de kolencentrale in Eemshaven om te bouwen naar een volledige biomassacentrale.
Hiermee slaat RWE en Nederland de plank volledig mis, vindt Comite Schone Lucht. De Europese koepel voor wetenschap (EASAC en JRC) als de Verenigde Naties en nu dus ook het Wereld Natuur Fonds bevestigen dit. Biomassa is zeer strijdig en inconsistent met de Europese klimaatdoelstellingen omdat de productie (houtkap en vervoer) en uitstoot (houtverbranding) actief een snelle reductie van de noodzakelijke CO2-uitstoot belemmeren.
Nederlandse bos in zeven jaar opgebrand
De bossen in Europa (o.a. Baltische staten en (zuid-oost) Amerika kunnen zich dus schrap zetten. Het biomassaplan van RWE wordt ook wel BECCS genoemd, de afkorting van de Engelse aanduiding Bio-Energy with Carbon Capture and Storage (biomassaverbranding met CO2 afvang en opslag). De kolencentrale RWE Eemshaven is in 2015 in bedrijf genomen en stopt daarmee in 2030 in verband met het verbod op kolenstook. Vanaf 2030 wil daarom de centrale BECCS toepassen. Op dit moment mag er jaarlijks maximaal 30% aan biomassa, dat is 1,6 miljoen ton, worden verbrand, zonder CO2 afvang- en opslag (CCS).
De houtpellets komen van kaal gekapte bossen uit de Baltische staten en uit het zuidoosten van de VS. Dat is in 2030 ruim 5 miljoen ton op jaarbasis. Ofwel: jaarlijks gaat 50.000 hectare bos de verbrander in. Dat komt neer op de verbranding van al het Nederlandse bos in ongeveer 7 jaar tijd.
BECCS wordt hiermee ten onrechte betiteld als uitstootvrij (CO2-negatief). RWE redeneert als volgt: CO2 van de biomassaverbranding wordt afgevangen en opgeslagen, en nieuw aangeplante bomen leggen weer CO2 vast.
Wetenschappers geven echter aan dat BECCS per saldo juist meer CO2 uitstoot. Dit omdat er diverse emissies niet zijn meegenomen in de berekening . Anders gezegd, de CO2-uitstoot aan de schoorsteen wordt weliswaar afgevangen en opgeslagen. Maar wat er niet bij wordt verteld is dat deze afvang en opslag een-derde kost van de opgewekte energie (lees: CO2-opslag). Daarnaast worden CO2-emissies voorafgaande aan biomassaverbranding niet afgevangen, dit zijn de CO2-emissies bij de boskap, zoals de productie en het transport van houtpellets, en de nieuw aangeplante bomen hebben pas na 50 – 100 jaar de mogelijkheid CO2 vast te leggen, als er überhaupt aanplant of regeneratie plaatsvindt want zo bestaat er in de VS geen wettelijke aanplantplicht.
Geen bewezen techniek
Dus hoewel er nu via miljarden overheidssubsidies groot wordt ingezet op deze techniek, is er vreemd genoeg nog geen enkel bewijs van een geslaagd BECCS-project. Toch besloot Frans Timmermans, nog in zijn functie als Europees klimaatcommissaris, om bijvoorbeeld 180 miljoen euro innovatiesubsidie te geven aan het BECCS-project in Stockholm van energiebedrijf Exergi. Ook bestaat er nog geen enkele kolen- of gasgestookte energiecentrale waarbij succesvolle CO2-afvang en –opslag is gerapporteerd.
Duur en niet duurzaam
Bijkomend probleem is dat de kosten voor het exploiteren van een biomassacentrale met BECCS volgens denktank Ember astronomisch hoog zijn. Volgens deze gerenommeerde denktank hebben de twee biomassa-installaties van het Britse energiebedrijf Drax als BECCS op die manier €36,7 miljard aan subsidies nodig. Dit is nig exclusief de benodigde subsidies voor aanleggen van de transportleiding en offshore opslag van CO2.
Inzetten op bosbescherming
Inzetten van BECCS als klimaatmaatregel is dus weinig zinvol en bovendien desastreus voor bossen en biodiversiteit. De technologie is onbewezen, peperduur en niet duurzaam. Dit terwijl een natuurlijke oplossing voor de hand ligt. Laat bossen staan, bescherm ze en breid uit. De enige natuurlijke en dus duurzame manier om de lucht te zuiveren, CO2-uitstoot te verminderen en onze aarde te laten ademen.