Staatsbosbeheer zet kaalkap vrolijk door, ondanks rechterlijk verbod.

Staatsbosbeheer presenteert zich als rentmeester van het Nederlandse bos, maar in de praktijk gedraagt het zich steeds vaker als grootschalige houthandelaar. In Terborg (Gelderland) en andere locaties in Nederland zijn complete bospercelen van meer dan een hectare met de grond gelijkgemaakt, terwijl de rechter vorig jaar nadrukkelijk bepaalde dat dergelijke kaalkap niet langer zonder vergunning mag plaatsvinden.

Negen natuurorganisaties[1]  hebben nu gezamenlijk een handhavingsverzoek ingediend bij de provincie Gelderland. Zij eisen dat de wet eindelijk wordt gehandhaafd, in Terborg én op álle andere plekken waar Staatsbosbeheer en andere bosbeheerders sinds december 2024 groepenkap, schermkap, of bodembewerking toepassen zonder vergunning.

De wet is veranderd – Staatsbosbeheer niet
Tot eind 2024 konden bosbeheerders schermkap boven 500 m² uitvoeren onder een ministeriële gedragscode. Die route is door de rechtbank Arnhem op 19 december 2024 gesloten: zulke kap is geen onderhoud, maar een ruimtelijke ingreep met directe gevolgen voor beschermde soorten.[2]

Sinds 1 januari 2024 is daarvoor onder de Omgevingswet een vergunning én uitgebreid ecologisch onderzoek verplicht. Toch werd aan de Laan van Wisch (landgoed Wisch) in Terborg 1,6 hectare bos verwijderd zonder vergunning of openbaar rapport. De provincie reageerde slechts dat er een “kapmelding” was ingediend en dat men de boseigenaar “op de zorgplicht” heeft gewezen. Maar een melding is geen vergunning, en zorgplicht is geen vrijbrief.

Ecologische schade laat zich niet wegplanten
Schermkap en bodembewerking maken meer kapot dan alleen bomen en bodem. Ook struiken en kruidenlagen verdwijnen, met leefgebied voor vogels, insecten, amfibieën en zoogdieren. Herplant compenseert dat niet: een jong bos vervangt geen volwassen ecosysteem dat decennia nodig had om zich te ontwikkelen. De rechtbank erkende daarom dat zulke ingrepen direct gevolgen hebben voor soortenbescherming.

Wie handhaaft de hoeder van de natuur?
Het is wrang dat burgers en natuurorganisaties via de rechter moeten afdwingen dat een overheidsorganisatie zich aan de wet houdt. Staatsbosbeheer wordt gefinancierd door de samenleving, maar negeert rechterlijke uitspraken. Provincies kijken weg, terwijl zij verplicht zijn vergunningen af te geven, te toetsen en handhaven.

De rechter heeft gesproken, nu politiek aan zet
Marjan Houpt, Bomenstichting Achterhoek:
“Het handhavingsverzoek van vandaag vraagt niet om symboliek, maar om echte naleving van de wet: sancties waar illegaal is gekapt, opstellen en publiceren van flora- en faunaonderzoeken, en een toekomstig kapbeleid dat zich beperkt tot regulier onderhoud of veiligheid langs paden – geen grootschalige kaalslag.”

Frits van Beusekom, Natuurbelang:
“De regels zijn helder en de toezichthouder faalt. Wie houdt toezicht  op de toezichthouder? Als provincies blijven volstaan met het afvinken van kapmeldingen, wordt de uitspraak van december 2024 een dode letter. Dan zijn natuurbeschermingsregels slechts papierwerk, terwijl het bos verdwijnt – samen met de geloofwaardigheid van Nederlands natuur- en bosbeleid.”

Fenna Swart, Comité Schone Lucht:
“Dit gaat niet alleen om Terborg. Ook elders – in IJsselmonde, op de Veluwe en in Noord-Brabant – zijn er signalen over grootschalige kap zonder vergunning. Als provincies geen duidelijke grenzen stellen, verdwijnt het vertrouwen van burgers in natuur- en bosbeleid en rechtsstaat verder.”


Contacten voor de pers:
Marjan Houpt, Bomenstichting Achterhoek. Bomenachterhoek@gmail.com

Fenna Swart, Comité Schone Lucht. Tel. 06-41514330. Fennaswart25@gmail.com

Bijlage: Handhavingsverzoek dd 2 september 2025

[1] De 9 natuurorganisaties zijn Bomenstichting Achterhoek, Stichting Natuurbelang Nederland, Stichting Natuurvolgend Bosbeheer, Stichting NatuurAlert Nederland, Stichting Vogelbeschermingswacht Noord-Veluwe,  Stichting Comité Schone Lucht, Stichting tot Behoud van het Schoorlse en Noord-Kennemerduinengebied, Stichting Mobilisation for the Environment en Vereniging Leefmilieu.  

[2] https://uitspraken.rechtspraak.nl/details?id=ECLI:NL:RBGEL:2024:9180