Opinie, het Parool | 3 mei 2024

Zie ook het opiniestuk in het Zweedse Aftonbladet

In de afgelopen vijf jaar hebben we, zoals elk jaar op de dag van de jaarlijkse aandeelhoudersvergadering in Zweden, Vattenfall opgeroepen om haar plannen voor nieuwe biomassacentrales in Europa, waaronder Nederland, te stoppen. Vattenfall spreekt over ‘duurzame biomassa’,maar veruit het meeste hout (72 procent ) dat wordt verbrand in onze biomassacentrales in Zweden, Duitsland en Nederland komt uit Zweden. Hier behoren de bosbouwpraktijken tot de slechtste ter wereld. Meer dan 97 procent van alle houtkap wordt gedaan door middel van zogenaamde ‘regeneratiekap’. Dat wil zeggen het kappen van biodiverse bossen, gevolgd door het planten van monocultuurbomen. We verliezen geen takjes en twijgjes maar, door de voortrazende kapexpansie van Vattenfall, verliezen we onvervangbare bossen en ecosystemen.

Holle terminologie
“Het klinkt zeker goed voor het grote publiek dat Vattenfall in haar campagnes wereldwijd voortdurend spreekt van: ‘nettonul in 2045’, ‘fossielvrij’ en ‘duurzaam geproduceerde biomassa’. Maar het concept ‘fossielvrij’ is natuurlijk volkomen zinloos als het wordt vervangen door een nog meer vervuilend alternatief zoals de systematische verbranding van bosbiomassa voor energie”

Vijf jaar lang hebben we daarom Vattenfall aangespoord om haar plannen voor nieuwe biomassacentrales te annuleren, te stoppen met het importeren en verhandelen van houtpellets en haar geld en focus te verleggen naar echt schone energie en energie-efficiëntie.

Maar Vattenfall laat opnieuw haar oor hangen naar de miljoenen euro’s aan staatssubsidies, en geven vervolgens dit geld uit aan grootschalige greenwashing en ons te bevechten voor de rechter. Zo is Vattenfall begonnen aan de bouw van nieuwe biomassacentrale in Zweden. Ze hebben een aanmelding ingediend voor een nieuwe biomassacentrale van 90 MW in Berlijn, en opnieuw subsidies aangevraagd en (onrechtmatig) toegekend gekregen voor de bouw van Europa’s grootste biomassacentrale in Diemen van 120 MW. Tegen de laatste toekenning is Comite Schone Lucht opnieuw in beroep gegaan.

Een kort rondje langs Zweden, Duitsland en Nederland laat verder het volgende zien.

Biomassaverbranding in Zweden.
Vattenfall in Zweden beschikt over 13 biomassacentrales. Vattenfall heeft in 2022 een nieuwe biomassacentrale in gebruik genomen in Uppsala (110 MW), de op één na grootste houtgestookte installatie tot nu toe. Daarnaast bouwt Vattenfall aan een nieuwe biomassacentrale.

Duitsland
Eind  2023 heeft Vattenfall ermee had ingestemd haar warmtenet en activa te verkopen aan de stad Berlijn in 2024. Desondanks heeft Vattenfall een verkenning ingediend voor een aanvraag voor een grote nieuwe biomassacentrale (90MW) in Berlijn.  De huidige biomassaverbranding in Berlijn is met iets meer dan 8.000 ton per jaar toegenomen.

Nederland
Vattenfall heeft, ondanks lokale, regionale en (inter)nationale oppositie (zelfs van Greta Thunberg), tot nu toe geweigerd haar plannen voor de bouw van de grootste biomassacentrale in Nederland, in Diemen (warmtenet Amsterdam) van 120 MW in te trekken. Het gaat om 200.000 ton geïmporteerde houtpellets per jaar. De omgevingsvergunning van de geplande centrale werd vorig jaar zomer door de Raad van State vernietigd. Daarmee kwam ook de subsidie te vervallen. Toch kreeg Vattenfall opnieuw 400 miljoen euro overheidssubsidie. Ook hier is door Comité Schone Lucht beroep tegen ingesteld.

Koortsachtig vasthouden aan overheidssubsidies
De praktijk wijst uit dat Vattenfall koortsachtig blijft vasthouden aan de miljoenen euro’s overheidssubsidies. Dit geld wordt door Vattenfall ingezet voor greenwashing en de strijd tegen Comité Schone Lucht voor de rechter – in plaats van een energietransitie te implementeren die klimaatverandering, bos- en biodiversiteitverwoesting en luchtvervuiling tegengaat.

Tegen deze achtergrond hebben wij de volgende vragen voor Vattenfall:

  1. Hoe lang duurt het voordat de natuur een tak heeft hersteld die deel uitmaakte van een (bijvoorbeeld 130 jaar) oude boom? En hoe verhoudt zich dat tot de zeer beperkte tijd waarin we de concentratie van broeikasgassen in de atmosfeer drastisch moeten verminderen?
  2. Hoe groot is de koolstofschuld die wordt geërfd van zogenaamde “restbiomassa” die u koopt van de huidige FSC-gecertificeerde bosbouw?
  3. Waarom streeft Vattenfall er alleen naar om fossielvrij te zijn, en niet om de uitstoot van broeikasgassen te verminderen? En waarom slechts binnen een hele generatie? 
  4. Waarom besloot u geld uit te geven aan greenwashing-campagnes in plaats van een energietransitie te initiëren ten gunste van klimaat, luchtkwaliteit, bossen en biodiversiteit?
  5. Waarom beweert Vattenfall nog steeds dat biomassa-energie uit boshout een klimaatoplossing is terwijl het Joint Research Committee (JRC) van de Europese Commissie, de European Academies’ Science Advisory Council (EASAC), de Koninklijke Nederlandse Academie van Beeldende Kunsten and Sciences (KNAW) en het IPCC duidelijk aangeven dat de uitstoot dit decennium flink omlaag moet?
  6. Wanneer kunt u ons de garantie geven dat u geen zaken meer doet met bosbouwbedrijven/onderaannemers die klimaat- en milieuschadelijke FSC-gecertificeerde monocultuurboomplantages aanleggen en onderhouden?
  7. Wanneer kunt u ons de garantie geven dat u geen zaken meer doet met bosbouwbedrijven/onderaannemers die biodiverse bossen en oerbossen kappen?
  8. Wanneer trekt u uw plannen in voor een nieuwe biomassacentrale in Diemen in, nu de hoogste rechter (Raad van State) van Nederland de omgevingsvergunning heeft vernietigd en daarmee de voorwaarden om in aanmerking te komen voor € 400 miljoen overheidssubsidie zijn komen te vervallen?


Ten slotte, het lijdt geen twijfel dat we onmiddellijk een einde moeten maken aan de verbranding van fossiele brandstoffen. Dit is een van onze belangrijkste eisen aan Vattenfall. Maar we kunnen ze niet vervangen door andere, nog meer vervuilende en natuurvernietigende brandstoffen met hogere emissies, zoals houtachtige biomassa. 

Deze tekst is een verkorte versie van de brief die de auteurs naar Vattenfall Hoofdkantoor verzonden, in het kader van de jaarlijkse Algemene Aandeelhoudersvergadering op 29 april 2024 a.s. in Zweden. 

Auteurs

Fenna Swart, voorzitter Comité Schone Lucht, Nederland

Agnes Hjortsberg, Friday for Future Sweden

Lina Burnelius,  Skydda Skogen, Zweden

Almuth Ernsting, Biofuelwatch, VK

Jana Ballenthien, ROBIN WOOD, Duitsland